Recent is de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Liefst 71 nieuwe Kamerleden zullen zich de komende vier jaar buigen over alle grote maatschappelijke vraagstukken. Een van de grootste vraagstukken blijft tot op heden nog onderbelicht in het Haagse. De digitale transformatie heeft nog steeds niet de aandacht die het verdient, zowel binnen de Kamer als in de samenleving.
De ICT-portefeuille is vaak een restportefeuille. Ten onrechte. De ICT-portefeuille heeft impact op bijna alle beleidsterreinen, of het nu arbeidsmarkt, zorg, onderwijs, infrastructuur of de overheid zelf is.
Digitalisering zit in alle beleidsterreinen. Ontwikkelingen zijn niet los te zien van elkaar en niet te benaderen vanuit hun eigen beleidskoker. Drink dus veel koffie met fractiegenoten om te bespreken waar digitalisering hun portefeuille raakt. Digitalisering heeft op haast iedere portefeuille impact. Een integrale aanpak op digitaliseringsvraagstukken is dus noodzakelijk.
Technologie ontwikkelt zich sneller dan wetgeving, en dat is van beide kanten maar goed ook. Soms wringt het echter. Über en AirBnB veranderden hun markt door peer-2-peer als verdienmodel te introduceren. Webwinkels vervangen de oude retail. De samenleving ontwikkelt zich sneller dan de overheid. Spring hierop in! Maak pro-actief scenario’s voor mogelijke disrupties. De wereld wordt steeds flexibeler, dit vraagt om een flexibeler overheid.
Een flexibeler overheid moet de kansen van digitalisering omarmen. Security, privacy, problemen bij ministeries en uitvoeringsinstanties… De meeste politici en bestuurders krijgen kramp bij de gedachte aan ICT. Terwijl het de overheid, ondernemers en inwoners van Nederland juist heel veel kansen biedt. Digitalisering is een kans voor de samenleving. Nederland moet bij deze vierde golf van industrialisering weer voorop lopen!
We moeten echter wel oog houden voor de risico’s. Ook kwaadwillenden worden steeds inventiever, zoals we recentelijk met Wannacry zagen. Naast uitdagingen op het gebied van security en privacy kan digitalisering ook tweedeling faciliteren. Zekerheden vallen weg, er steeds meer nadruk komt te liggen op flexibilisering en leervermogen. Niet iedereen zal hiermee om kunnen gaan. Aan deze ontwikkeling ligt een grote ethische en maatschappelijke discussie ten grondslag. Deze discussies moeten we nu al voeren.
Want regeren is vooruitzien, ook als volksvertegenwoordiger. De digitale transformatie vraagt echter om discussies die nú wellicht nog niet direct relevant zijn. Denk aan de zelfrijdende auto. Wie is verantwoordelijk voor het rijgedrag daarvan? De autofabrikant? De leverancier van sensoren of navigatiesoftware? Of toch de inzittende? Durf vooruit te kijken. Durf ruimte te maken voor innovaties die pas over 10 of 20 jaar hun intrede zullen doen.
We staan aan de vooravond van de meest interessante periode van de menselijke geschiedenis. Onze wereld zal in de komende decennia met de energietransitie, digitalisering en robotisering fundamenteel veranderen. Een verandering die onvermijdelijk is en waarin het innovatieve en kennisrijke Nederland een grote sprong voorwaarts kan maken. Dit vraagt om politieke aandacht, niet alleen de komende 4 jaar, maar de komende 4 decennia.
Jeroen Verwoort (raadslid en IT-er) en Frits Bussemaker (CIOnet) zijn betrokken bij iPoort, het ICT-platform van Nieuwspoort
