Digitale Slagkracht in het onderwijs

Vanuit de SDGHUB studio ging Frits Bussemaker in gesprek met Stijn Grove, Directeur Dutch Datacenter Association (DDA) en Gert Staal, directeur/bestuurder regio-bibliotheek Lek en IJssel en lid van de Taskforce Vereniging Openbare bibliotheken. Via Zoom aan tafel: Jan Piet Barthel, directeur dcypher en Kathalijne Buitenweg, Voorzitter Tijdelijke Tweede Kamer Commissie Digitale Toekomst. Het onderwerp: de Digitale Slagkracht van het onderwijs.

Kijk integraal terug of lees het verslag dat ir. Sonja Knols-Jacobs van www.ingenieuse.nl voor ons maakte. Aan een videoverslag met de belangrijkste inzichten wordt gewerkt.

Digitale slagkracht opstuwen met onderwijs

Welke eisen stelt de snelle digitalisering van zowat elk aspect van ons dagelijks leven aan het onderwijs? En hoe heeft de huidige coronacrisis ons denken hierover veranderd? Op 18 juni verzamelden zo’n negentig deelnemers zich virtueel voor de iPoort bijeenkomst over dit onderwerp via zoom en livestream.

‘Vandaag vernemen we drie verschillende perspectieven op hoe we onze digitale slagkracht moeten vergroten.’ Met deze korte maar krachtige introductie opende Frits Bussemaker, voorzitter van iPoort, de eerste volledig digitale iPoort-bijeenkomst op donderdag 18 juni 2020.

Banen van de toekomst
Stijn Grove, Directeur Dutch Datacenter Association (DDA), beet het spits af met zijn ervaringen vanuit de dagelijkse praktijk van de datacenters. ‘Wij zijn een jonge, snelgroeiende sector, en wij staan te springen om goed opgeleid personeel,’ vertelde hij. ‘Datacenters vormen het fundament onder de digitale economie. En aangezien zo’n beetje alles tegenwoordig datagedreven is, is de digitale economie feitelijk de gehele economie. Wij hebben dus de banen van de toekomst.’

Bouwers gezocht
Voor die banen zoeken Grove en zijn collega’s zeker niet alleen IT’ers, benadrukte hij. ‘Wij zoeken vooral bouwers: MBO’ers met een achtergrond in elektrotechniek, bouwtechniek of klimaattechniek.’ In Nederland alleen werken inmiddels 13.000 mensen in de datacentersector. En dat aantal gaat de komende vijf jaar naar verwachting nog met minstens de helft groeien. Grove: ‘Goed personeel vinden is op dit moment onze grootste zorg. Een belangrijk probleem daarbij is dat veel opleidingen nu nog wat te verzuild zijn: wij zoeken eigenlijk mensen met een expertise tussen de elektrotechniek en IT in.’

Opleidingen starten
De DDA heeft het heft in eigen handen genomen, en heeft de samenwerking gezocht met scholen. ‘In september start de eerste opleiding tot datacenter technician, en in februari komt daar een vakschool bij waarin we vroeggepensioneerden van onder andere Defensie willen omscholen tot data engineer. We hopen dat de eerste lichting van die opleiding zo enthousiast zal zijn, dat deze mensen anderen kunnen overtuigen om ook voor een carrière in de datacenterbranche te kiezen.’

Bibliotheek als ontwikkelmachine
Tweede spreker Gert Staal, directeur/bestuurder regio-bibliotheek Lek en IJssel en lid van de Taskforce Vereniging Openbare bibliotheken, pleitte ervoor dat bibliotheken een grotere rol zouden moeten krijgen in het digitaliseringsonderwijs. ‘Wij zijn naast school en thuis de derde plek voor leren en ontwikkelen. Wij zijn geen cultuurorganisatie, maar een ontwikkelmachine. We hebben een landelijk digitaal netwerk, meer dan duizend fysieke locaties verspreid over heel Nederland, en 3,5 miljoen leden, dat is meer dan de ANWB er heeft.’

Digi en taal
Digitale vaardigheid is nauw verbonden met taalvaardigheid, stelde Staal daarbij. ‘Om mensen te leren omgaan met kennis en informatie in een online wereld, moeten zij wel fatsoenlijk kunnen lezen en schrijven. Het is geen toeval dat zowel de laaggeletterdheid als de digibetie toenemen Twintig procent van de burgers kan niet goed omgaan met de digitale loketten van de overheid. En liefst vijfentwintig procent is laaggeletterd.’

Bieb als uitvalsbasis
Bibliotheken zijn essentieel om de digitale slagkracht van de maatschappij te kunnen vergroten, zei Staal. ‘We hebben de infrastructuur, we hebben de vertrouwde en betrouwbare naam, we hebben de expertise, en we hebben de contacten: ik pleit dan ook voor een kabinetsbrede investering om deze infrastructuur te gebruiken om de digitale basisvaardigheden van burgers te verbeteren.’

Agenda
Na dit betoog was het woord aan Jan Piet Barthel, directeur dcypher, die een toelichting gaf op de Nationale Cyber Security Educatie Agenda. ‘Onze cybersecurity wordt voortdurend bedreigd. De zorg voor handhaving en bescherming is een uitdaging voor de maatschappij, het onderwijs en voor talloze wetenschapsdisciplines. Deze problematiek speelt in alle sleuteltechnologieën en in de ICT, maar ook in de sociale en menswetenschappen en niet in de laatste plaats in het onderwijs zelf, waar een tekort is aan cybersecurity docenten. Het gat op de arbeidsmarkt tussen de vraag naar en het aanbod van cybersecurity expertise op alle terreinen is de directe aanleiding voor het uitbrengen van deze agenda.’

Pak je rol en voer uit
De agenda bevat een overzicht van interventies in triple helix verband die noodzakelijk zijn om dit gat te kunnen dichten. Een deel hiervan loopt al, een deel zal zo snel mogelijk opgepakt moeten worden. Barthel: ‘Wij roepen op dat onderwijs, publieke en private partijen, politiek, betrokken ministeries, maar ook regio’s hun verantwoordelijkheid nemen en hun rol pakken in de uitvoering van de interventies. We pleiten daarbij voor centrale onafhankelijke coördinatie en sturing vanuit een integrale visie op de problematiek, die recht doet aan het multidisciplinaire doorsnijdende karakter van cybersecurity.’ ‘Cyber space is de ruggengraat van onze samenleving,’ voegde Bibi van den Berg, lid van de Cyber Security Raad daaraan toe in een videoboodschap. ‘We hebben een strategie nodig om de tekorten aan professionals, opleidingen en docenten aan te pakken. Deze agenda biedt een heel helder plan, dat alleen nog maar even uitgevoerd hoeft te worden.

Perfecte timing
Kathalijne Buitenweg, Voorzitter Tijdelijke Tweede Kamer Commissie Digitale Toekomst, nam de agenda vervolgens virtueel in ontvangst. ‘Toen de tijdelijke commissie Digitale Toekomst eind vorige zomer werd ingesteld, zag niet iedereen daar de noodzaak van in. We deden tenslotte toch al hier en daar iets aan digitalisering? En dat klopt, maar iedereen doet dat er maar zo’n beetje bij. Het is een klein onderdeel van je portefeuille onderwijs, of van justitie. Maar net zoals bij een onderwerp als klimaat moet er ook ergens een vaste commissie zijn waarbinnen specifieke expertise wordt opgebouwd, en die kan fungeren als aanspreekpunt voor belangenorganisaties. De coronacrisis heeft ons als Tweede Kamer met de neus op de feiten gedrukt dat we niet voorbereid waren op alle vragen rondom apps, digitaal samenwerken, en digitale veiligheid. Ons eindrapport, waarin we onder andere pleiten voor een vaste commissie voor Digitale Zaken, werd onlangs dan ook heel positief ontvangen. Deze onderwijsagenda komt daar op een mooi moment bovenop. Ik neem hem mee, en zal hem zeker aanbevelen bij mijn collega’s.’